Stress en gezondheid

Stress, een woord dat de laatste jaren steeds vaker naar voren komt. Mensen om ons heen zijn soms gestrest, wij voelen stress en we krijgen stress van verschillende situaties. Maar wat is stress nou eigenlijk en hoe reageert ons lichaam hierop? We leggen het je uit.

Stress

Wellicht heb je wel eens van de fight or flight response gehoord. Dit is een stressreactie waarmee het lichaam snel kan anticiperen op gevaar. We gaan voor de situatie wegrennen of er tegen vechten. Ons lichaam maakt tijdens deze situaties adrenaline aan en daarna cortisol, beiden bekend als stresshormonen. Adrenaline vergroot je reactievermogen, hierdoor kun jij dus sneller wegrennen, maar ook een pen opvangen die van tafel viel of heel hard sporten. Jup, dit is ook ‘stress’. Cortisol is het stresshormoon dat ervoor zorgt dat je langere tijd alert blijft, handig als je in een gevaarlijke situatie zit! 

Reactie

Tegenwoordig komt het niet vaak meer voor dat we ons in een levensgevaarlijke situatie bevinden waar we daadwerkelijk moeten wegrennen of vechten. Toch zijn de stresshormonen continu door ons lichaam aan het gieren. Hoe dit kan? Stress ontwikkelt zich ook door mentale druk die we voelen om een deadline af te hebben of bijvoorbeeld tijdens een emotionele gebeurtenis. De alertheid is handig voor het moment zelf, maar deze hormonen wil je niet continu op hoog niveau in je lichaam hebben. Stress heeft positieve effecten voor het moment zelf, maar het heeft ook een hoop negatieve effecten als de stress te lang aanhoudt. 

Acute en chronische stress

Tijdens acute stress maakt het lichaam zich klaar voor actie. Adrenaline zorgt ervoor dat de bloeddruk stijgt, de hartslag verhoogt en de spieren aanspannen. De spijsvertering gaat ook op een lager pitje om zo alle energie naar de ‘actie’ te kunnen verplaatsen. Wellicht herken je het wel, bij acute stress krijg je geen hap door je keel. 

Cortisol zorgt ervoor dat we voor een langere periode alert blijven en bijvoorbeeld de bloedsuikerspiegel blijft verhogen. Naast deze reactie wordt het immuunsysteem ook onderdrukt door dit hormoon. Als de stress te lang aanhoudt en er geen herstelmoment is, ontwikkelt er chronische stress. Het lichaam blijft continu te veel cortisol produceren. De focus ligt dan niet op het gezond houden van het lichaam, maar op het overleven. Je kunt je voorstellen dat verschillende processen in het lichaam afzwakken, omdat hier geen focus op zit. Zo ook de functie van de darmen en de diversiteit van het microbioom. 

Herstel 

Ons lichaam heeft herstel nodig na een stressvolle situatie. Helaas is er tegenwoordig veel tijdsdruk waardoor we niet weten wanneer we moeten ontspannen en dus herstellen. Het lichaam geeft chronische stress aan door verschillende symptomen: hoofdpijn, duizeligheid, spijsverteringsproblemen, maagpijn, slaapproblemen, vermoeidheid, concentratieproblemen en uiteindelijk een burn-out. Dit zijn vervelende bijeffecten, waar ook nog eens bij komt kijken dat we sneller angstig of zelfs depressief kunnen worden. Ook dit is weer terug te koppelen aan ons microbioom en de ‘gut-mind’ connectie. 

Gut-Mind connectie en stress

De darmen en hersenen communiceren met elkaar en ondersteunen elkaar. Zo zul je wel eens gemerkt hebben dat je darmen kunnen opspelen als je gespannen bent voor een belangrijk gesprek. Darmen reageren dus direct op stress. Stress kan ook een vervelende invloed hebben op langere termijn. Er kan bijvoorbeeld een disbalans in het microbioom ontstaan. Dit heeft weer effect op hoe we ons voelen, zo kan een disbalans ook zorgen voor een verminderde werking van ons immuunsysteem.

In deze corona tijd is het verlagen van het immuunsysteem door stress en angst voor het onzekere juist iets wat we niet kunnen gebruiken. We kunnen zelf de verantwoording nemen en ons niet meer laten overnemen door angst en stress door bewust te leven. Jouw eigen leven indelen zonder te veel stressoren en het vaker loslaten van stressoren waar je soms niet onderuit kunt. Dit door ontspannende activiteiten uit te voeren zoals wandelen, dansen, mediteren, ademhalingsoefeningen, tuinieren etc. Alles wat jou helpt even uit het hoofd te komen. 

Lifestyle

Naast gezond eten is het verlagen van stress ook van belang om ons microbioom en vertering goed te laten werken. Als onze vertering goed kan werken zal de rest van het lichaam hier ook profijt van hebben door de betere opname van voedingsstoffen.

Gezond zijn en je immuunsysteem optimaliseren zit ‘m in een holistische kijk. Het een heeft weer effect op het ander. Ontspanning, voldoende slaap, beweging, gezond eten, sociale steun en een doel hebben in het leven zijn van belang om ons lichaam gezond te houden. Ons bewust zijn van ons lichaam en gedachten is van belang om gezond te blijven. We weten dat ons immuunsysteem voor 70 procent in onze darmen wordt opgebouwd. Hoe eten en stress effect hebben op het microbioom bespreken we verder in het volgende hoofdstuk: mindful eten.

Wist je dat...

• Stress ook wel de epidemie van de 21e eeuw genoemd wordt volgens het WHO?
• Dat 90% van de ziektes van vandaag gebaseerd zijn op leefstijl en stress en niet genetisch bepaald zijn? 

Genoeg stof om weer over na te denken. Tot de volgende!

Michelle

Bronnen

• Foster, J. A., Rinaman, L., & Cryan, J. F. (2017). Stress & the gut-brain axis: regulation by the microbiome. Neurobiology of stress, 7, 124-136.
• Mayer, E. (2018). The mind-gut connection: how the hidden conversation within our bodies impacts our mood, our choices, and our overall health. HarperCollins.
• Khansari, D. N., Murgo, A. J., & Faith, R. E. (1990). Effects of stress on the immune system. Immunology today, 11, 170-175.
• Rappaport, S. M. (2016). Genetic factors are not the major causes of chronic diseases. PloS one, 11(4), e0154387.
• Schetter, C. D., & Dolbier, C. (2011). Resilience in the context of chronic stress and health in adults. Social and Personality Psychology Compass, 5(9), 634-652